DTO

Departement Tijdelijke Ordening is een compact team van deskundigen die opereren binnen het vakgebied van de stedelijke transitie en ruimtelijke innovatie. Versterken van bestaande ruimtelijke kwaliteiten, selectief toevoegen van elementen, experimenteren met nieuwe functies en samenwerken met lokale ondernemers en bewoners vormen de ingrediënten voor de gebiedsontwikkeling nieuwe stijl. Het team bestaat uit Peter Groot, Edwin Verdurmen , Steve Swiggers en Christiaan Holland, per gelegenheid aangevuld met andere experts.

Visie

Een stad is nooit af, altijd wordt er gewerkt aan vernieuwing, uitbreiding of onderhoud. Complexe processen die vaak meerdere jaren duren waardoor hele gebieden voor een langere tijd in onbruik zijn.

Doorgaans ervaart men deze zogenaamde transitiefase als een negatieve periode. DTO wil deze bedreiging voor de leefbaarheid in de stad ombuigen tot een kans door de overgangsfase niet als hinderlijk te zien maar juist als een volwaardig deel van de huidige stedenbouw, een waardevolle culturele manifestatie; die van het veranderen, het (her)ontdekken, het maken en het worden. DTO gelooft sterk in het activeren van dit bestaande stedelijke landschap met maatschappelijk relevante interventies. Versterken van bestaande ruimtelijke kwaliteiten, selectief toevoegen van elementen, experimenteren met nieuwe functies en samenwerken met lokale ondernemers en bewoners vormen nu de ingrediënten voor de gebiedsontwikkeling nieuwe stijl.

In 2013 heeft DTO een publicatie uitgegeven over de visie en projecten tot dan toe. Deze is hier te zien.

Het Bartokpark is een pop-up park dat is uitgegroeid tot een hotspot binnen Arnhem. Of hoe een tijdelijke ontwikkeling door strategische planning niet alleen een verwaarloosd terrein kan omtoveren tot een prachtige verblijfsplek maar in geleidelijke stappen ook de ruimte om zich heen kan mee kan organiseren. Stadsontwikkeling nieuwe stijl!

Locatie: Hoek Kortestraat en Kleine Oord, Arnhem

Partners: Buro Harro / gemeente Arnhem / Florentijn Hofman / Burgers Zoo / Synchroon ontwikkelaars / Stichting Nationale Park Hoge Veluwe

Prijzen: NRP Gulden Feniks 2015 in de categorie gebiedstransformatie

Bartokpark 1.0. In maart 2012 lag er op de kop van de Kortestraat en de Kleine Oord nog een naargeestig braakliggend terrein. Nadat de ontwikkelingen van het BK40 complex vlak na de sloop van de Bartokzaal enkele jaren tevoren waren komen stil te liggen bleef de omgeving zitten met een rotte kies. Als beëindiging van de winkelstraat en tegenover het toen in aanbouw zijnde Rozet en hotel was de plek een doorn in het oog van ondernemers en omwonenden, maar door de economische situatie en de verschillende belangen van gemeente en grondeigenaar leek deze situatie zich nog jaren te kunnen voort zetten. DTO zag echter kansen voor deze plek en ontwierp samen met buro Harro het Bartokpark, een mini stukje veluwe. Vrijwel direct waren alle betrokkenen zeer enthousiast en binnen slechts 3 maanden tijd was het openbare mini-park gerealiseerd. In de daarop volgende zomer werd al snel duidelijk dat de Arnhemmers deze plek waardeerden, met regelmaat wordt het parkje door omwonenden en stadsbezoekers gebruikt als plek om te luieren en te spelen.

Bartokpark 2.0. Eind 2012 kwam kunstenaar Florentijn Hofman min of meer bij toeval langs het Bartokpark tijdens zijn zoektocht naar een geschikte locatie voor het beeld dat het 100-jarige Burgers zoo aan de stad wilde schenken. De aanvankelijk gedachte locaties vormden geen meerwaarde voor zijn beeld, maar bij de aanblik van het glooiende heidelandschap wist hij direct; dit is de plek! En na een eerste instantie wat terughoudende reactie van opdrachtgever en gemeente werd uiteindelijk iedereen steeds enthousiaster. Sterker nog, in de uitwerking van de plannen werd het park zelfs vergroot en kon het feestaardvarken zich heerlijk in het landschap nestellen. Eind april 2013 werd de uitbreiding van het park gerealiseerd en eind juli werd het beeld worden geplaatst. Het succes van Bartokpark 1.0 werd voortgezet en in geen tijd veroverde het Feestaardvarken niet alleen een plek in de stad maar verscheen het Bartokpark op de cover van talloze boekwerken waaronder het Jaarboek Landschapsarchitectuur 2013.

De wijk Coehoorn Noord-oost is dankzij een raadsmotie, opgesteld in samenspraak met een burgerinitiatief, voor 5 jaar vrijgegeven voor een bottom-up ontwikkeling tot creatieve wijk. Door middel van programmering, enthousiamering en het leggen van verbindingen is het project Coehoorn Centraal een katalysator voor de revitalisering van een stadswijk en levert het een positieve bijdrage aan de de leefbaarheid en sociale samenhang in het stadsdeel en creëert het nieuwe verbindingen en samenwerkingsverbanden op een innovatieve en ondernemende manier.

Locatie: Coehoorn Noord-oost (Coehoornstraat/Bergstraat en omgeving)

Partners: Bureau de Bruijn / Hoogte Twee Architecten / gemeente Arnhem / De Kempenaer Advocaten / ArtEZ / HAN / en anderen

De wijk Coehoorn Noord-oost bevindt zich al meer dan 20 jaar in de wachtkamer van ambitieuze plannen voor gebiedsontwikkelingen (Rijnboog). In die tijd is de wijk veranderd van een karakteristieke levendige stadswijk in een sleetse levenloze buurt, ogenschijnlijk afgesneden van de rest van de stad. Een anonieme plek voor stadsbewoners die weinig betrokken langs elkaar heen leven. Door de nieuwe (economische) realiteit zijn nu ook de laatste blauwdruk-plannen definitief van tafel en is de stad toe aan een nieuwe kijk op de revitalisering van wijken. Daarnaast heeft Arnhem een enorm potentieel als creatieve stad. De stad heeft, na Amsterdam, de meeste werkgelegenheid in de creatieve sector, maar deze creatieve economie lijkt nauwelijks zichtbaar in de stad.

De initiatiefnemers achter Coehoorn Centraal, Paul de Bruijn en Peter Groot (DTO) zagen, als betrokken en actieve stadsbewoners kansen in het samenbrengen van bovenstaande zaken en hebben dit vol enthousiasme en energie, en samen met een breed scala aan organisaties en bottom-up initiatieven uit de stad gepresenteerd aan de gemeenteraad en beleidsmakers. Het idee sloeg aan, en dankzij een door de gemeenteraad in zeer ruime meerderheid aangenomen motie (in samenspraak opgesteld) heeft dit burgerinitiatief nu 5 jaar de tijd om op een vernieuwende wijze aan de slag te gaan met gebiedsontwikkeling en revitalisering van een stadswijk.

Alle activiteiten gebeuren binnen het huidige bestemmingsplan (maatschappelijke doeleinden en bedrijfsbestemming). De gemeente Arnhem financiert het project niet maar werkt met de stichting samen op basis van vertrouwen en een beperkt aantal afspraken.

De bebouwing in Coehoorn wordt van de gemeente gehuurd en door de stichting Coehoorn Centraal beheerd en verhuurd aan creatieve ondernemers. De stichting investeert stapje voor stapje in het project vanuit de huuropbrengsten. Er wordt niet gewerkt met subsidieconstructies omdat daarmee het project te zeer afhankelijk is van de politieke winden. Door het programmeren van het gebied (panden en plekken) en inzet van het brede netwerk wordt een vergeten stadswijk weer wakker gekust. De brede Arnhemse creatieve industrie wordt zichtbaar gemaakt, verschillende disciplines worden verbonden. Dergelijke cross-overs zijn op hun beurt weer een motor voor nieuwe initiatieven. Formeel loopt het project in september 2018 af, maar vervolgscenario’s zijn in de maak.

Een leergang waarbij top-down en bottom-up samenkomen in middle-up-down. Het DTO-college bestaat uit vijf studiedagen verspreid over 2015 waarin bestaande initiatieven worden bezocht en genanalyseerd.

Partners: Showroom Arnhem / Het Stimuleringsfonds

Bij middle-up-down ontwikkelingen worden passie, energie en lokale betrokkenheid gebundeld in co-creatieve plannen voor de stad. Zo komen plekken als Coehoorn Centraal, Havenkwartier en Honigcomplex tot stand. Niet vooraf ingevuld volgens een blauwdruk maar organisch gegroeid met creatief ondernemerschap en gedeeld belangals vruchtbare pokon. Daarbij is er een spilfunctie weggelegd voor professionals die niet zozeer zijn te duiden als top-down of bottom-up. Zij nemen zelf positie in “het midden” en werken vanuit lokale betrokkenheid en lange termijnbelang.

Deze professionals hebben goede ingangen bij overheden en financiers, maar zijn ook onderdeel van een hecht lokaal netwerk met bewoners, ondernemers en creatieve denkers. Vanuit deze positie krijgen ze veel voor elkaar; de beweging ontstaat vanuit het midden.

Departement Tijdelijke Ordening (DTO) organiseert in 2015 het DTO-college; de deelnemers bezoeken zes middle-up-down ontwikkelingen en analyseren alle relevante aspecten ervan.